Inflacja
Inflacja - zjawisko
długotrwałego wzrostu średniego poziomu cen w gospodarce. Inną jej definicją
może być też długotrwały proces obniżania się wartości pieniądza w gospodarce.
Pomiar inflacji
Inflacja
mierzona jest jako procentowa zmiana indeksu cen. Procent ten jest określany
jako stopa inflacji lub indeks wzrostu cen. Najpopularniejszym okresem
pomiarowym dla inflacji jest okres 1 roku. W Polsce najczęściej używanym
indeksem inflacji jest indeks wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych.
Inflacja nie
jest z reguły mierzona na wszystkich produktach dostępnych w gospodarce.
Oszacowuje się ją na podstawie mniejszej grupy dóbr, która w swojej budowie ma
reprezentować ogół dóbr występujących w gospodarce. Tę grupę dóbr nazywamy
koszykiem dóbr.[1]
Przyczyny inflacji
- wadliwa struktura gospodarki
- zbyt duża emisja pieniędzy, która jest nieproporcjonalna do wzrostu gospodarczego,
- niezrównoważony budżet państwa,
- ingerencja państwa w politykę emisyjną banku centralnego, co prowadzi w rezultacie do nadmiernej ilości pieniądza.
Teoria Johna
M. Keynesa, oparta na niedostatecznym popycie konsumpcyjnym i inwestycyjnym
stworzyła podstawy do zrozumienia przyczyn inflacji i sformułowania dwóch
głównych rodzajów tego zjawiska (M. Nasiłowski, 1998, s. 295):
- inflacja ciągniona przez popyt - ten rodzaj inflacji często obserwuje się w okresach wojen, kiedy to nakłady państwa na produkcję zbrojeń powodujące wysoki stopień wykorzystania możliwości produkcyjnych prowadzą do gwałtownych wzrostów cen towarów i usług,
- inflacja pchana przez koszty - Według teorii Keynesa inflacja pchana przez koszty jest wywoływana przez związki zawodowe, które wymuszają podwyżki płac skutkujące wzrostem kosztów wytworzenia lub przez monopole, które podnoszą nieograniczenie ceny swoich produktów dla realizacji wyższych zysków.
Szczególnym rodzajem inflacji pchanej przez koszty może być przykład inflacji wywołanej spektakularnym wzrostem cen ropy naftowej wymuszonym przez OPEC w latach 1973-1974 (tzw. Szok cenowy)
- inflacja ukryta - jest zjawiskiem charakterystycznym dla krajów o gospodarce centralnie planowanej. Wyraża się w trwale utrzymywanej nadwyżce popytu konsumpcyjnego nad celowo ograniczaną podażą dóbr i usług.[2]
Rodzaje inflacji
Według
kryterium tempa:
- pełzająca – nie przekracza 5% rocznie
- Inflacja umiarkowana (krocząca) – oscyluje w granicach 5–10% rocznie
- galopująca – roczny wzrost cen według stopy dwu- albo trzycyfrowej, od 50% w górę
- hiperinflacja – miesięczny wzrost cen przekracza 150%
Według
kryterium przyczyny:
- wewnętrzna
- importowana
- endogeniczna
- egzogeniczna
- popytowa
- kosztowa
- pieniężna
- budżetowa
- kredytowa
- płacowa
Według
kryterium przejawiania się oraz skutków:
- otwarta
- tłumiona
- jawna
- ukryta
Według
kryterium całokształtu stosunków ekonomicznych w kraju:
- cywilizowana
- barbarzyńska
Według
kryterium zależności od innych kategorii makroekonomicznych:
- stratoinflacja
- stagflacja
- slumpflacja
- Według kryterium czynnika czasu:
- sekularna
- okresowa[3]
Kontrola inflacji
Za kontrolowanie inflacji w większości krajów
odpowiedzialne są banki centralne. W Polsce jest to Narodowy Bank Polski (NBP).
NBP wyznacza cel inflacyjny, do którego chce dążyć – stopę inflacji, którą
uważa na najbardziej korzystną dla gospodarki. Następnie wpływa na poziom
inflacji poprzez odpowiednie dostosowywanie stóp procentowych – tak, aby jak najbardziej
zbliżyć go do celu inflacyjnego.[1]
Wielkie kryzysy
inflacyjne
- W Polsce w ciągu pięciu lat cena dolara wzrosła z 9 marek polskich w 1918 roku do około 6,4 miliona.
- W tym samym okresie w Rzeszy Niemieckiej wartość marki niemieckiej w stosunku do dolara zmalała z około 4,20 marek do 4,2 biliona marek za dolara (cena znaczka pocztowego w listopadzie 1923 roku wynosiła 500 miliardów marek).
- W czasie kryzysu ekonomicznego na Węgrzech w 1946 roku miesięczna skala inflacji wynosiła 41,9 biliarda procent (odpowiadało to podwajaniu się wysokości cen co 15 godzin). U szczytu inflacji jeden znaczek pocztowy kosztował 20 kwadrylionów (2 z 25 zerami) pengő. Podczas wprowadzania forintów w sierpniu 1946 przelicznik z pengö wynosił 1 do 400 kwadryliardów (400 tysięcy kwadrylionów, 4 i 29 zera) pengő.
- W latach 1988–1989 wzrosła gwałtownie inflacja w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.
- W połowie roku 2008 bank centralny Zimbabwe podał, że roczna stopa inflacji w tym kraju wynosi 2,2 miliona procent, tym samym była najwyższa na świecie. Miejscowi ekonomiści (niepowiązani z tym bankiem) sądzili jednak, że inflacja w kraju wynosiła nawet 7 milionów procent. Według danych z 9 października 2008 inflacja średnioroczna w lipcu podskoczyła do 231 mln procent, podczas gdy w czerwcu wynosiła 11,2 mln procent. W swojej kulminacji (w połowie listopada 2008 roku, gdy porzucono walutę lokalną i zalegalizowano obrót walutami państw ościennych) tempo inflacji przekraczało 50 mld procent miesięcznie.[3]
Bibliografia:
- http://www.findict.pl/slownik/inflacja
- https://mfiles.pl/pl/index.php/Inflacja
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Inflacja
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz